Ludkiewicz Seweryn (1882–1964), prezes Państwowego Banku Rolnego, minister rolnictwa i reform rolnych. Ur. 20 I w Poniewieżu na Litwie, był synem właściciela ziemskiego Feliksa i Antoniny z Bukowskich, bratem Zdzisława Antoniego (zob.) i Adama (zob.). Ojciec L-a uczestniczył w powstaniu styczniowym, w związku z czym został zesłany na Syberię, gdzie w Tomsku skończył studia lekarskie i uzyskał doktorat medycyny. L. początkowo wychowywał się w majątku rodziców Kaukle w pow. poniewieskim. Po ukończeniu szkoły realnej w Libawie studiował nauki przyrodnicze i geograficzne na Politechnice Lwowskiej, UJ i w Paryżu, ale studiów nie ukończył ze względu na zły stan zdrowia (gruźlica kości). Już w latach gimnazjalnych zetknął się z działaczami niepodległościowymi i socjalistycznymi, związanymi z Józefem Piłsudskim. Miał powiązania ze «Strzelcem». Po złożeniu egzaminu nauczycielskiego w Petersburgu (1908) był – wraz z S. Narutowiczem – jednym z organizatorów progimnazjum prywatnego w Telszach na Żmudzi. Być może już wtedy wstąpił do masonerii, z którą związany był przez długie lata. O jego działalności masońskiej nic jednak nie wiemy. Od 1 IX 1909 do 1 IX 1912 L. pracował jako nauczyciel w progimnazjum w Telszach. Dn. 1 IX 1912 wstąpił do redakcji wydawanego w Wilnie „Tygodnika Rolniczego”, którego był administratorem i współredaktorem do 1 IX 1915, kiedy to pismo przestało wychodzić. Od tego dnia podjął pracę w charakterze sekretarza (a później dyrektora) Tow. Rolników Poszkodowanych wskutek Działań Wojennych (byłych guberni: kowieńskiej, wileńskiej i grodzieńskiej) w Mińsku litewskim, a następnie w Piotrogrodzie. Równocześnie działał w Sekcji Sanitarnej Polskiego Tow. Pomocy Ofiarom Wojny. Po rewolucji październikowej i pokoju brzeskim kierował Polskim Tow. Powrotu na Litwę i Białoruś. W maju 1919 został aresztowany przez władze radzieckie.
Wymieniony przez władze polskie, wrócił L. do kraju w kwietniu 1920. Bezpośrednio po powrocie podjął pracę jako kierownik Biura Porad Komisji Polityki Osadniczej Związku Zawodowego Rolników i Leśników z wyższym wykształceniem w Warszawie. Równocześnie brał udział w przywróceniu do życia „Tygodnika Rolniczego”. Dn. 1 VI 1920 został kierownikiem Wydziału Rolnego Tow. Straży Kresowej. Od 1 XI 1920 był w charakterze dyrektora Departamentu Rolnictwa i Lasów oraz prezesa Centralnego Urzędu Ziemskiego członkiem I i II Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej. Funkcje te sprawował do 18 IV 1922, kiedy po przyłączeniu Wileńszczyzny do Polski został mianowany prezesem Głównego Urzędu Ziemskiego (GUZ). Jako prezes GUZ – w wywiadzie udzielonym w sierpniu 1922 – uznał za nierealną ustawę o reformie rolnej z r. 1920 i proponował, aby do momentu uchwalenia nowych przepisów reformę rolną opierać o dobrowolne porozumienia urzędów ziemskich z obszarnikami. Po upadku gabinetu W. Sikorskiego w dn. 26 V 1923, podał się do dymisji, gdyż jako zwolennik Piłsudskiego nie chciał i nie mógł współpracować z powstającym rządem Chjenopiasta.
W kwietniu 1924, wraz z W. Horzycą, A. Skwarczyńskim, A. Sujkowskim i innymi zwolennikami J. Piłsudskiego, założył organizację polityczną p. n. Konfederacja Ludzi Pracy. Był współredaktorem jej programu, zakładającego m. in. wzrost roli państwa w gospodarce kraju. Po przewrocie majowym wrócił 8 IX 1926 do służby państwowej i objął stanowisko wiceprezesa Rady Nadzorczej Państwowego Banku Rolnego (PBR), a 27 IX 1927 – prezesa PBR. W tym okresie bardzo przyczynił się do rozwoju działalności Banku. W dn. 5 II 1931 opracował i przesłał prezesowi Rady Ministrów projekt częściowej likwidacji zadłużenia rolniczego wielkiej własności poprzez parcelację sąsiedzką (tzw. oddłużeniową). W dn. 12 II t. r. Komitet Ekonomiczny Ministrów powołał pod przewodnictwem L-a komisję dla opracowania ustaw i zarządzeń w sprawie parcelacji oddłużeniowej. W oparciu o opracowania tej komisji wydano 12 III 1932 ustawę o ułatwieniu spłaty uciążliwych zobowiązań obciążających gospodarstwa rolne, zwaną «lex Ludkiewicz» („Dzien. Urzęd. RP” 1932 nr 25 poz. 221) oraz wiele innych rozporządzeń mających doprowadzić do oddłużenia wsi. L. w tym okresie wypowiadał się za parcelacją ziemi opartą o przesłanki ekonomiczne, a nie społeczne. W dn. 20 III 1932 został powołany na stanowisko ministra rolnictwa, przy czym kierował też nieobsadzonym resortem reform rolnych. Jako minister miał za zadanie doprowadzenie do połączenia obu urzędów w jedno Min. Rolnictwa i Reform Rolnych, zunifikowanie prac prowadzonych przez Ministerstwo Rolnictwa z działalnością Centralnego Komitetu Finansowo-Rolnego oraz przeprowadzenie akcji oddłużeniowej. Pierwsze dwa zadania zrealizował z dużym powodzeniem, natomiast przebieg akcji oddłużeniowej – mimo usiłowań L-a – nie przyniósł oczekiwanych rezultatów. Praktycznie bowiem oddłużenie odczuła w większym stopniu tylko wielka własność rolna korzystająca z kredytów w zorganizowanych instytucjach finansowych, nie odczuli jej natomiast drobnotowarowi rolnicy zadłużeni przede wszystkim u lichwiarzy.
W dn. 12 V 1933 L. odszedł ze stanowiska ministra rolnictwa i reform rolnych i powrócił jako prezes do PBR. W okresie od 4 VII 1935 do 11 II 1936 przejściowo pełnił też funkcje naczelnego dyrektora PBR. W dn. 12 V 1938 upłynęła druga pięcioletnia kadencja L-a jako prezesa PBR, w związku z czym został spensjonowany. Za swą działalność otrzymał Krzyż Komandorski Polonia Restituta. Od 12 V 1938 przeszedł na emeryturę.
L. ogłosił kilka artykułów na tematy bankowe i rolnicze. Do ważniejszych należały: Państwowy Bank Rolny i jego działalność („Na froncie gospodarczym 1918–1928”, W. 1928), Państwowy Bank Rolny („Przemysł i handel 1918–1928”, W. 1928), Zadłużenie i potrzeby kredytowe naszego rolnictwa („Pięć lat na froncie gospodarczym”, W. 1931 I), Z bieżących zagadnień polityki rolnej Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych („Rolnictwo” 1932/3, t. 2).
W czasie II wojny światowej znajdował się w bardzo ciężkiej sytuacji materialnej. Po powstaniu warszawskim przeniósł się do swej willi w Zalesiu, gdzie mieszkał już do śmierci. W końcu 1945 r. został prezesem Rady Krajowego Tow. Melioracyjnego w Warszawie. Na tym stanowisku pozostawał do likwidacji Towarzystwa w r. 1950. Działał też w Polskiej Young Men’s Christian Association (YMCA). Następnie żył z bardzo skromnej emerytury. Zmarł 31 III 1964 w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie. L. ożeniony był (od 15 XI 1921) z Niną Zadychajło Tkaczenko. Dzieci nie miał.

Peretiatkowicz A., Współczesna Encyklopedia Życia Politycznego, P. 1931; W. Ilustr. Enc. Gutenberga (uzupełnienia t. XXI); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; – Bełcikowska A., Stronnictwa i związki polityczne w Polsce, W. 1925 s. 817; Ciepielewski J., Polityka agrarna rządu polskiego w latach 1929–1935, W. 1968; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, (fot.); Knakiewicz Z., Deflacja polska 1930–1935, W. 1967; Księga pamiątkowa ogólnopolskiego Zjazdu Instytucji Oszczędnościowych, W. 1931 (fot.); Madajczyk Cz., Burżuazyjno-obszarnicza reforma rolna w Polsce 1918–1939, W. 1956 (pomylono tu Zdzisława Ludkiewicza z L-em); – Monitor Polski 1932 nr 66, 69; Wieś polska w latach wielkiego kryzysu 1929–1935. Materiały i dokumenty. Oprac. J. Ciepielewski, W. 1965 s. 47, 89–92; – „Czas” 1932 nr z 23 III; „Gaz. Roln.” 1932 s. 341; „Niepodległość” T. 18: 1938; „Pol. Gosp.” 1932 s. 362; „Tyg. Powsz.” 1964 nr 18; „Tyg. Roln.” 1932 nr 13-4 s. 125 (fot.); „Życie Warsz.” 1964 nr 80; – AAN: KEM t. 722, 1214 (różne memoriały i opracowania L-a), PRM (karty ewidencyjne pracowników Banku Rolnego); Arch. UJ: W. P. II 342; Składnica Akt Banku Rolnego, wykaz nr 63, t. 888 (akta personalne L-a); – Informacje L. Hassa, W. Ludkiewicza, A. Żabko-Potopowicza i H. Wierzejskiej.
Zbigniew Landau